Historia
KONFERENCJI WYŻSZYCH PRZEŁOŻONYCH
ZAKONÓW MĘSKICH W POLSCE
Powstawanie Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce zrodziło się z pragnienia współpracy pomiędzy różnymi instytutami i było odzwierciedleniem sytuacji w Kościele i zachodzących zmian w życiu zakonnym.
Stałe i zorganizowane współdziałanie zakonów w Polsce zaczęło się po 1945 roku. Pierwsze spotkania odbywały się w 1946 roku za działaniem kard. Augusta Hlonda (salezjanina), prymasa Polski i delegata Stolicy Apostolskiej. Po jego śmierci 22 października 1948 r. szczególne uprawnienia Stolicy Apostolskiej posiadał kard. Adam Stefan Sapieha, metropolita krakowski. On to w grudniu 1948 r. zaprosił do Krakowa wszystkich wyższych przełożonych zakonów męskich i żeńskich. Po wspomnianym zjeździe kilku prowincjałów podjęło myśl, aby zawiązać wspólne porozumienie wyższych przełożonych. Sprawy organizacyjne powierzono prowincjałowi pijarów o. Bonawenturze Kadeji.
W ostatnich dniach grudnia 1948 r. odbyło się zebranie prowincjałów w klasztorze oo. Jezuitów w Krakowie, zwołane przez o. Kadeję, celem wybrania prezydium zjazdów wyższych przełożonych zakonów męskich w Polsce. Do prezydium weszli: o. Bernard Przybylski, prowincjał dominikanów, przewodniczący, o. Bronisław Szepelak, prowincjał bernardynów, o. Wojciech Krupa, prowincjał jezuitów (Małopolska), ks. Jan Ślusarczyk, inspektor salezjanów (Kraków) i o. Bonawentura Kadeja, prowincjał pijarów, sekretarz.
W ten sposób Konferencja wyższych przełożonych zakonów męskich w Polsce utworzyła się faktycznie w grudniu 1948 roku. Konferencja posiadała własne kierownictwo i przyjęła nazwę: „Porozumienie Wyższych Przełożonych Zakonów i Zgromadzeń Męskich w Polsce”.
Pod koniec stycznia 1949 r. odbył się w Krakowie plenarny zjazd wyższych przełożonych, pracami kierowało wybrane niedawno prezydium. Ustalono wtedy, że dalsze zjazdy będzie zwoływał sekretarz prezydium i że będą to „Dni Skupienia Wyższych Przełożonych” bez specjalnego statutu czy regulaminu.
W połowie czerwca 1949 r. odbyło się drugie zebranie plenarne wyższych przełożonych w klasztorze oo. Jezuitów w Krakowie. Wzięli w nim udział kard. Adam Sapieha i arcybiskup Stefan Wyszyński, prymas Polski. W kolejnych latach odbywały się po dwa spotkania w roku. Po zjeździe na Jasnej Górze dniach 8 i 9 maja 1951 roku zjazdy wyższych przełożonych odbywające się zazwyczaj dwa razy w roku zaczęto nazywać „konferencjami” wyższych przełożonych.
W 1954 r. prezydium przekształciło się w Referat Spraw Zakonnych przy Przewodniczącym Episkopatu Polski, a sekretarz prezydium (o. B. Kadeja) stał się Referentem Spraw Zakonnych. W listopadzie 1956 r. zapadła uchwała na plenarnym zebraniu, aby odtąd referent rezydował w Warszawie. Wtedy o. B. Kadeja złożył rezygnację po 7 latach pracy, gdyż nie mógł stale przebywać w Warszawie.
Dwie okoliczności wpłynęły na dalszy rozwój współpracy międzyzakonnej w Polsce. Pierwsza to powołanie w 1950 r. w Warszawie przez ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego Wydziału Spraw Zakonnych jako jednostki organizacyjnej Sekretariatu Prymasa Polski. Wydział ten rozwijał działalność na podstawie specjalnych uprawnień nadanych przez Stolicę Apostolską Prymasowi Polski.
Druga, to odbyte w Rzymie kongresy zakonów (1950 r. i 1952 r.) i rozpoczęta systematyczna praca Kongregacji Zakonów i poszczególnych zakonów dla odnowy życia zakonnego. W Polsce inicjatorem różnych przedsięwzięć w tym zakresie i wykonawcą woli Stolicy Apostolskiej był kard. Stefan Wyszyński, prymas Polski.
26 marca 1956 r. Kongregacja Zakonów ogłosiła dekret Salutaris, w którym zostały ujęte przepisy dotyczące organizowanych zjazdów. Dekret postanawiał, że bez zgody Kongregacji dla Spraw Zakonnych nie wolno zwoływać i organizować zebrań (conventus) i zjazdów (congressus), ani kursów czy szkół specjalnych, w których omawiano by życie wewnętrzne zgromadzeń zakonnych, ich charakter prawny, kształcenie, i wychowanie, jakie należy w nich prowadzić.
Wobec takiego stanu rzeczy należało obecnie na nowo uregulować współpracę zakonów w Polsce i działalność złączoną z odnową życia zakonnego. Dlatego ks. kard. Stefan Wyszyński powołał do życia dnia 21 stycznia 1957 r. Konsultę Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce w składzie pięciu osób. Konsulta miała działać zgodnie ze statutem zatwierdzonym na trzy lata przez Prymasa Polski. Statut nosił nazwę: Ramowy Statut Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce.
Tak więc w styczniu 1957 r. została lepiej zorganizowana Konferencja WPZM w Polsce, otrzymała statut, kierownictwo zmieniające się co 3 lata, komisje dla pracy nad poszczególnymi problemami. Konferencja WPZM nie uzyskała jednak kościelnej osobowości prawnej, w związku z czym nie posiada pełnej samodzielności i najważniejszą rolę odgrywał Referent Konferencji, który był urzędnikiem Wydziału Spraw Zakonnych. Konferencja miała jednak możliwość działania, wyżsi przełożeni mogli się regularnie zbierać i posiadali swą, centralę (Konsulta, Referent). Dlatego Konferencja już wówczas była bardzo pożyteczna dla Kościoła i zakonów.
Drugi statut Konferencji WPZM został uchwalony na Zebraniu plenarnym Konferencji dnia 8 III 1963 r. i otrzymał zatwierdzenie Prymasa Polski dnia 25 III 1963 r. N. 2217/63/P na czas nieograniczony. W tej redakcji statut posiadał więcej szczegółów, przewidywał pięć komisji, został udoskonalony sposób wyboru kandydatów do Konsulty i sposób powoływania członków komisji oraz pracy komisji. W dalszym ciągu Konferencja nie posiadała osobowości prawnej i pełnej samodzielności w działaniu.
Dopiero dekretem Kongregacji Zakonów z dnia 30 XI 1963 r. N. Prot. AG 2345/63 otrzymała Konferencja WPZM w Polsce kościelną osobowość prawną. Dekret bardzo obszernie przedstawił cel Konferencji, a do niego dołączono statut Konferencji zatwierdzony na pięć lat tytułem próby.
Po zakończeniu II Soboru Watykańskiego i po ogłoszeniu przez papieża Pawła VI zasad dialogu wewnątrzkościelnego coraz bardziej zdawano sobie sprawę z natury i działania Konferencji wyższych przełożonych. Stąd w 1975 r. został ogłoszony dla Konferencji WPZM w Polsce nowy statut, zatwierdzony przez Kongregację Zakonów 25 I 1975 r., na lat pięć. Statutem tym posługiwano się aż do 2015 roku.
Po pracach dostosowujących statut do obecnej sytuacji i organizacji prac Konferencji 16 czerwca 2015 r. Zebranie Ogólne Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce (KWPZM) skierowało do Kongregacji do spraw Instytutów Życia Konsekrowanego I Stowarzyszeń Życia Apostolskiego prośbę o zatwierdzenie nowego statutu. Ten został zatwierdzony w Watykanie dekretem Prot. Sp.R.1139/14 28 maja 2016.
Więcej na ten temat można przeczytać w artykule o. Joachima Romana Bara OFMConv.
Przewodniczący Konferencji:
o. Bernard Przybylski OP (1948–1951)
o. Stanisław Wawryn SJ (1957–1960)
o. Feliks Zapłata SVD (1960–1963)
o. Bernard Przybylski OP (1963–1966)
o. Kazimierz Hołda CSsR (1966–1972)
o. Stanisław Podgórski CSsR (1972–1981)
o. Pacyfik Dydycz OFMCap (1981–1982)
o. Walenty Potworowski OP (1982–1984)
o. Mariusz Paczóski OFMConv (1984–1989)
o. Błażej Kruszyłowicz OFMConv (1989–1990)
ks. Jan Chrapek CSMA (1990–1992)
o. Florian Pełka SJ (1992–1996)
ks. Czesław Parzyszek SAC (1996–2005)
o. Kazimierz Malinowski OFMConv (2005–2008)
ks. Tomasz Sielicki SChr (2008–2013)
o. Janusz Sok CSsR (2013–2022)
ks. Dariusz Wilk CSMA (od 2022)
Sekretarze Konferencji:
o. Bonawentura Kadeja SP (1948–1956)
ks. Alojzy Żuchowski SAC (1957–1977)
ks. Wacław Rusinek SDB (1977–2008)
o. Kazimierz Malinowski OFMConv (2008–2023)
ks. Dariusz Bartocha SDB (od 2023)
Ekonomowie Konferencji:
ks. Piotr Ciepłak SM (2008–2019)
p.o. o. Kazimierz Malinowski OFMConv (2019–2023)
o. Robert Wawrzeniecki OMI (od 2023)